medea

Table of Contents

MEDEA - MEdisch paspoort met DEcentrale Anomiteit door blockchaintechnologie

Dit projectplan is een schets in potlood ten behoeve van brainstormen.

1 Wat is het probleem dat opgelost wordt met MEDEA?

In Nederland zijn er naar schatting 16.000 ziekenhuisopnamen per jaar nodig als gevolg van medicatie-incidenten waar overdracht van medicatie een rol kan spelen, soms met sterfte tot gevolg. Bij een opname in het ziekenhuis klopt bij ongeveer tweederde van de patienten het medicatieoverzicht niet. Ongeveer eenvijfde van deze fouten is klinisch relevant. Dit geldt ook voor de medicatie-overdracht naar de huisarts na ontslag. Ook 6 maanden na ontslag blijkt het medicatieoverzicht bij 50% van de patienten 1 of meer fouten te bevatten.

Een onjuist medicatieoverzicht is gevaarlijk vanwege

  • interacties tussen medicijnen omdat van een deel het gebruik niet bekend is
  • het niet anticiperen op verhoogde risico's bij procedures bij gebruik van bepaalde medicatie
  • het niet herkennen van bijwerkingen
  • bij wijzigingen van de gezondheidstoestand niet herkennen van contra-indicaties van medicatie
  • risico van onderbehandeling indien een patient een belangrijk medicament niet blijkt te gebruiken

Het niet bekend zijn van een allergie kan ook leiden tot gevaarlijke situaties.

Een landelijke electronisch patientendossier zou een oplossing zijn voor dit probleem. Een voorstel daartoe is enkele jaren geleden door de Tweede Kamer afgewezen uit overwegingen van privacy. Daarom zal een dergelijk dossier er waarschijnlijk voorlopig niet komen. Dit leidt ertoe dat zorgprofessionals allen een eigen administratie moeten voeren rond medicatiegebruik, allergieen en behandelbeperkingen.

Dit leidt tot inefficiente en foutgevoelige systemen: op afdelingen worden bijv. alle poliklinische patienten bij ieder bezoek gevraagd de genoemde kerngegevens te noteren, of bij opname vindt een medicatie-interview plaats. Dit leidt tot irritatie bij patient en zorgverlener, kost geld en leidt tot fouten door vergissingen door de patient. Bij opnamen worden apothekersassistenten ingezet om een medicatie-interview te verrichten.

Er zijn initiatieven om dit probleem op te lossen. Er worden op lokaal niveau patientendossiers gekoppeld en er zijn systemen waarbij een patient gestimuleerd wordt zijn eigen medische gegevens te beheren. MedMij is hierin een recent en belangrijk initiatief.

Een lokale oplossing heeft van nature nadelen:

  • bij een medische spoedsituatie buiten de eigen regio zijn de gegevens niet eenvoudig voorhanden
  • bij het bezoek van een ziekenhuis (bijv. een gespecialiseerd centrum) buiten de regio worden wijzigingen niet doorgevoerd
  • er ontstaat geen uniformiteit

Bij een door patienteninitiatief gedreven applicatie is de verwachting dat slechts een deel van de patienten zal deelnemen. Dit is ook het gevolg van de nadelen van een lokale oplossing.

2 Samenvatting in bullets

2.1 Kernbestanddelen:

  • behandelbeperking
  • medicatie
  • allergieën
  • vrij tekstveld (bijv. pacemakergegevens, etc)

2.2 Doelgroep

Mensen die

  • medicatie gebruiken
  • een allergie hebben
  • een wens tot behandelbeperking hebben (niet reanimeren, Jehova's)

2.3 Governance

2.3.1 Stichting Veiligere medische zorg door blockchain

  • ANBI die een verbinding vormt tussen mensen uit de doelgroep (patienten, gebruikers) en deelnemende zorgverleners, o.a. apothekers, huisartsen en ziekenhuizen
  • er worden periodieke giften afgesproken met de deelnemende zorgverleners middels contracten
  • zelf bouwen is onmogelijk: de applicatie en blockchain worden afgenomen bij het op te richten Blockchain medisch paspoort B.V.
  • het doel van de ANBI is vergroting van de veiligheid in de zorg middels blockchain zonder verlies van privacy

Activiteiten:

Bereiken van consensus over inhoud / vorm App. Governance binnen de grenzen van de financiele en technische mogelijkheden door de stakeholders:

  • patienten: patientenfederatie
  • overheid: ZonWM, ministerie
  • deelnemende zorgverleners: federatie van ziekenhuizen / apothekers / NHG
  • juridisch: adviseur, Autoriteit Persoonsgegevens
  • ICT: App-bouwer, technische universiteit

Bevordert acceptatie:

  • genereren van PR,
  • genereren van toegankelijke uitleg.

Stimuleert wetenschappelijk onderzoek:

  • naar het concept van MEDEA,
  • de inhoud van de blockchain.

Registratie van

  • zorgprofessionals zonder organisatie,
  • HR-medewerkers binnen een zorginstelling die zorgprofessionals kunnen registreren.

Distributie van

  • hardware tokens,
  • servers naar zorginstellingen.

Fondsenwerving.

Coordineren en beoordelen van op blockchain aansluitende App's.

2.3.2 Blockchain medisch paspoort B.V.

  • bouwt en onderhoudt de applicatie, servers en blockchain,
  • om een hoogwaardige applicatie en blockchain te leveren zal de B.V. werknemers in dienst moeten hebben
  • om kapitaal te kunnen genereren heeft de B.V. aandeelhouders

2.4 Decentrale anonimiteit

  • eerste kernconcept binnen medea is decentrale anonimiteit
  • de kernbestanddelen van het paspoort zijn gegevens die niet tot een individueel persoon terug te leiden vallen, zo zal de blockchain geen NAW-gegevens, patientennummers, BSN, emailadres, etc. bevatten
  • via afgeleide sleutels kan per zorgverleningsinstelling goedkeuring gegeven en ingetrokken om de gegevens in te zien
  • er bestaat dus geen landelijke database met naar de persoon terug te leiden medische gegevens die gehackt kan worden, zoals het LSP

tevens:

  • de blockchain is versleuteld met een over de tijd wisselende sleutel,
  • servers worden alleen bij zorginstellingen geplaatst die een wettelijke verplichting kennen tot geheimhouding,
  • deelnemende zorgverleners gaan een contract aan met de stichting waarin een maximale inspanning tot bescherming van de privacy van de deelnemers wordt overeengekomen,

Wat kan wel gebeuren:

  • de medische gegevens van een patient kunnen ontvreemd worden door een hack of diefstal van een QR-code, hierdoor kan een koppeling tussen een persoon en een identifier in de blockchain gemaakt worden
  • een ziekenhuis kan gehackt worden waarbij alle koppelingen tussen personen en QR-codes die opgeslagen zijn in dat ziekenhuis gestolen worden

2.5 Eenvoud

  • het tweede kernconcept is eenvoud
  • deelnemers krijgen een QR-code waar een anonieme identifier in zit en een link naar de internetapplicatie
  • het paspoort kan door de patient in korte tijd geopend worden door slechts de camera van een smartphone op de QR-code te richten
  • dit geldt ook voor hulpverleners in noodsituaties
  • de benodigdheden voor een zorgverlener zijn over het algemeen voorhanden bij een zorgverlener: een webcam en printer
  • de QR-code wordt aan de gebruiker gegeven als een print
  • de QR-code kan ook als mail verstuurd worden
  • de patient kan ook met een computer met/zonder webcam inloggen op het medisch paspoort
  • indien men geen webcam heeft kan een unieke woordcombinatie gebruikt worden om in te loggen
  • ook zonder computer kan een gebruiker MEDEA gebruiken: hij kan een afdruk van de QR-code meenemen naar het ziekenhuis waar de zorgverlener hem helpt met het updaten van het paspoort, of hij een computer/tablet kan gebruiken
  • het ontwerp van de applicatie en blockchain is gericht op eenvoudige koppeling / synchronisatie met EPD's van ziekenhuizen en patienten

2.6 Maximale acceptatie

  • de winst in veiligheid door het gebruik van MEDEA neemt toe met de mate van acceptatie door de doelgroep in Nederland
  • deze is het grootst indien de acceptatie nagenoeg maximaal is
  • het primaire doel bij het ontwerp is daarom acceptatie: dit is de achterliggende gedachte van de zeer beperkte inhoud en de eenvoud van gebruik
  • de ervaring met ICT in de zorg laat zien dat projecten snel te complex worden, duur zijn, mislukken en/of falen door matige acceptatie

2.7 Flexibiliteit

  • de governance-structuur van de stichting garandeert openheid voor commentaar en verbeteringen door alle stakeholders
  • indien gewenst kan een patient kiezen om wel naar de individu terug te leiden gegeven op te nemen in MEDEA

2.8 Een samenwerkingsverband tussen zorgverlener en patient

  • de Stichting biedt de applicatie aan en stimuleert het gebruik
  • de deelnemende zorginstellingen steunen de Stichting
  • patient kan gratis deelnemen en is/blijft eigenaar van zijn gegevens
  • de patient heeft de mogelijkheid tot een opt-out (blockchain waarin elementen verwijderd kunnen worden!)
  • de patient heeft de mogelijkheid tot een opt-in (indien gewenst kan een patient kiezen om wel naar de individu terug te leiden gegeven op te nemen in MEDEA)

3 Waarom blockchain?

  • bij uitstek geschikt voor decentrale anonimiteit en macht bij de patient
  • absolute betrouwbaarheid door decentralisatie: volledige log van niet te vervalsen toevoegingen en views van bij naam bekende zorgprofessionals
  • robuust
  • zou toekomst van medicijnrecepten kunnen zijn?! betrouwbaarder dan huidige methode! je weet zeker dat een specifieke dokter heeft voorgeschreven en je weet zeker dat hij dokter is

4 Appendix

4.1 Mogelijke spin-off

Hoewel dit niet het primaire doel is van de applicatie zijn er een aantal spin-offs mogelijk.

4.1.1 Voorraad van patient in beeld

Als de apotheker zijn uitgiften invoegt krijg je overzicht over:

  • compliance
  • voorraad: of een nieuw recept nodig is

4.1.2 De huidige methode van recepten voorschrijven is ouderwets en eenvoudig te vervalsen.

Door absolute betrouwbaarheid voorschrijver beter dan huidige systeem van voorschriften.

4.1.3 Vervanging SOS-ketting

Dit kan een fraai afgedrukte QR-code zijn op een armband of ketting.

4.1.4 Apps op de blockchain gebouwd.

Een patient kan een derde partije, cq. een App-bouwer, zijn QR-code geven. Of liever, een afgeleide toestemmingscode die ingetrokken kan worden. Voorbeelden van wat een App kan bieden:

  • uitleg over medicatie
  • controle op interacties
  • alarm om medicatie in te nemen
  • uitleg over ziekten

4.1.5 Modulaire uitbouw

Gebruikers van MEDEA kunnen meer gegevens prijsgeven, persoonsgegevens maar ook andere medische data.

Op het basisplatform moeten eenvoudig andere modules gestapeld kunnen worden. Deze maken dan gebruik van het authenticatiemodel en de mate van acceptatie. Via MedMij zal uitwisseling met andere EPD's mogelijk zijn.

Een voorbeeld zou een diabetesmodule kunnen zijn.

MEDEA zou zo een soort Facebook van de geneeskunde kunnen worden.

4.2 Technische uitwerking

4.3 De apotheker als startpunt

Een patient gaat pas een medicijn gebruiken als hij dit bij de apotheek heeft opgehaald. De apotheker is het meest logische startpunt voor deelname. De apothekersassistente kijkt of hij al een identifier van de patient heeft.

  • Zo niet, vraagt deze of de patient al gebruiker van MEDEA is.
  • Zo ja, wordt de identifier toegevoegd aan het apothekersinformatiesysteem, en de nieuwe medicatie aan de blockchain.
  • Zo nee, uitleg en QR-code wordt meegegeven. De identifier wordt opgenomen in de administratie van de apotheker. Het huidige medicatiegebruik wordt toegevoegd aan de blockchain.

De patient krijgt het verzoek thuis in te loggen op de website en zijn medicatiegebruik aan te passen. Dit kan gestimuleerd worden door de mogelijkheid van de App om een fraaie "medicatie-kalender" uit te draaien / mailen.

4.4 Bezoek aan arts

Als de deelnemer naar een SEH of huisarts of specialist gaat, kan een assistente vragen of de patient gebuiker van MEDEA is.

  • Zo ja, wordt een uitdraai gemaakt.

De patient wordt gevraagd in de wachtkamer de uitdraai op juistheid te controleren. De patient neemt de gecorrigeerde uitdraai mee naar de arts. De arts heeft de wettelijke plicht te verifieren of de gecorrigeerde uitdraai klopt. De arts wijzigt de blockchain aan de hand van de correcties van de patient en de wijzingen waartoe tijdens het consult besloten wordt.

  • Zo niet, kan gekozen worden geen actie uit te voeren of hetzelfde beleid te voeren als de apotheker.

In wezen is het beleid bij opname niet anders.

  • De ziekenhuisapothekersassistent / co-assistent kan een deel van de procedure op zich nemen.

4.5 Zorgprofessionals registreren niet anoniem / log

De zorgprofessional registreert nooit anoniem in de blockchain.

  • Een zorgprofessional kan via zijn zorginstelling indien deze deelneemt (of de Stichting) een account aanvragen.

Deze is gekoppeld aan het BIG-nummer. De QR-code is dan qua beveiliging niet voldoende. Het inloggen kan extra beveiligd worden via

  • een extra wachtwoord, en/of
  • SMS-token,
  • Google Authenticator,

of,

  • een hardware token,
  • koppeling aan inloggen op computersysteem van ziekenhuis.

Iedere view en wijziging door een zorgprofessional wordt gelogd. Dit kan de patient zien. Dit zijn echter gegevens die de data kunnen terugleiden naar de individu. Twee opties:

  • Daarom kunnen deze nooit ingezien worden middels alleen een QR-code, en/of
  • Tot de patient in de App toestemming geeft wordt er geen koppeling gemaakt tussen het account van de gebruiker en de zorgprofessional.

Ook "anonieme logs" zijn te zien door de patient: Op 12-12-12- 5:35 zag een arts/apotheker/… uw medicatie-overzicht in.

De patient kan thuis de beveiliging van zijn gegevens vergroten: Opties zijn:

  • Google Authenticator
  • Extra wachtwoord
  • SMS-token

Dit maakt dat de patient de extra gegevens kan inzien. Een professional kan deze ook inzien, indien deze worden bijgehouden, en moet daarvoor ook inloggen.

Iedere controle van het medicatieoverzicht wordt ook gelogd: op 12-12-12 5:35 heeft de patient / een arts / een apotheker (indien gelogd: naam) het medicatieoverzicht bij de patient geverifieerd.

Vraag: kan het doorvoeren van de wijzigingen ook gedelegeerd worden aan een dokterassistent / co-assistent met een account?

  • In ieder geval geniet het de voorkeur het inzien door dergelijke gebruikers ook middels een account te laten verlopen.

Een niet-geautoriseerd inzien van de data (dus met alleen de QR-code) leidt tot een break-the-glass procedure, ook dit wordt gelogd.

Bij iedere inlogprocedure wordt bij alle gebuikers de vorige wijziging en vorige inlog datum/tijd getoond.

Door de volledige log kan altijd teruggegaan worden of gekeken worden naar het medicatiegebruik op een bepaalde datum, "een soort Internet Archive".

Welke zorginstellingen de QR-code opgeslagen hebben, wordt ook gelogd.

4.6 Veiligheidsmechanismen

De QR-codes verwijzen altijd naar een interne hoofdcode. Een QR-code kan gedeactiveerd worden door de gebruiker. Bijv. omdat hij zijn goedkeuring voor gebruik door derden intrekt of omdat hij denkt dat onbevoegden de code hebben. Het gebruiken van een gedeactiveerde code wordt gelogd. Dit is in wezen een tweede ledger.

Per zorginstelling kan een uniek subcode genoteerd worden. Zo kan een gebruiker zien aan welke zorginstellingen hij zijn toestemming heeft gegeven. Deze kan hij per subcode terugtrekken. Dit is in wezen een derde ledger.

4.7 De patient is en blijft eigenaar van zijn gegevens.

De patient kan aan iedereen en iedere partij zijn QR-code geven (of de intrekbare afgeleide hiervan).

Een gebruiker kan ook altijd goedkeuring om gegevens in te zien terugtrekken, middels

  • Verwijdering uit blockchain
  • Terugtrekken intermediaire code gegeven aan zorginstelling of derde partije.

Uiteraard zullen zorgprofessionals gebonden zijn nooit een QR-code te bewaren buiten de daartoe bestemde plek in het EPD van de zorginstelling.

4.8 Synchronisatie EVS

Ieder deelnemend ziekenhuis moet zijn EVS koppelen aan de blockchain.

Dit kan op 3 manieren:

  • EVS legen en 1:1 blockchain overnemen
  • blockchain legen en 1:1 vullen met EVS
  • een geavanceerde procedure waarbij de verschillen getoond worden en per verschil voor al dan geen overname gekozen kan worden

De eerste twee methoden zijn waarschijnlijk eenvoudig haalbaar

MedMij maakt dat waarschijnlijk niet voor ieder ziekenhuis opnieuw het wiel uitgevonden hoeft te worden. En dat ziekenhuizen verplicht zullen zijn deel te nemen.

Ook kan een EPD de blockchain als poliklinisch medicatieoverzicht gebruiken (en de eigen EPD-module uitschakelen). Dit lijkt alleen niet heel logisch.

4.9 Road map

4.9.1 Marktanalyse

Toename erkenning van het privacy-probleem

  • Afkeuring LEPD
  • Voorheen OZIS: opt-out.
  • Nu: LSP: opt-in

Opt-in

  • Almere 60% opt-in, op zich mooi percentage.
  • 30% is chronisch medicijngebruiker, 30% inidenteel, 30% niet
  • probleem is echter dat iedere apotheek iedere patient toestemming moet vragen en je nooit weet of een patient eregens voor een opt-out heeft gekozen

MedMij:

  • "de patient motiveren de lead te nemen",
  • waarbij een zorginstelling wettelijk wordt verplicht:

— zijn EPD te ontsluiten voor PGO's van patienten — en ten behoeve hiervan, dat alle EPD's de MedMij standaard spreken Het wordt echter betwijfeld of de wettelijk plicht er komt. En of er wel een vrije marktwerking tussen verschillende PGO's per ziekenhuis gaat ontstaan. Een voor het patient toegankelijk deel van het EPD zou ook het resultaat halverwege kunnen zijn. Vrije marktwerking zal toename van de chaos betekenen. Externe onderdelen van EPD's zullen ook niet de voordelen van Medea opleveren.

VIPP Subsidiepot om transmurale communicatie over recepten en medicatieoverzichten te verbeteren. Doel is landelijke uitrol. Dit kan middels LSP of een alternatief. Dit zal dezelfde nadelen houden als het LSP.

Zorgdoc Is een PGO gebouwd op LSP / EPD's / MedMij / VIPP. De interface is vrijwel identiek aan die van Medea. Omdat er geen centrale database is, blijft dit een zeer arbeidsintensief, Radboud:

  • 10 FTE apothekersassistenten
  • 5 steunpunten

De nadelen van LSP / meerdere centrale databases blijven bestaan Worst case scenario voor ons:

  • exclusief gebruik van Zorgdoc in een regio.
  • daarna 100% acceptatie.

Vraag aan stakeholders:

  • zijn jullie ook moedeloos?
  • zullen VIPP / MedMij mislukken?
  • is Zorgdoc meer van hetzelfde?

4.9.2 intentieverklaringen

Apothekers Ziekenhuis Huisartsen meteen noodzakelijk? Sogeti

4.9.3 benodigdheden

  • voldoende kapitaal, p.m. verzekeraar
  • mogelijkheden tot koppelingen

— aansluiting EPD op LSP voor bij ontslag –> Medea — aansluiting van SAP op Medea: alleen aanroepmodule > werken in Medea > recepten accepteren in apotheek && vrij tekstveld kopie — toekomst: EVS in/uit MedMij

  • voor / na meting mogelijk / wetenschappelijk onderzoek

4.9.4 start?

Daarna besluiten Koen / Maarten of ze erin stappen Is een Almeers medisch paspoort voldoende / haalbaar?

4.9.5 vullen vacatures in start-up.

4.9.6 paraplu zoeken: ANBI

4.9.7 screenshots en systeem voorleggen aan stakeholders

4.9.8 ook met delegatie naar huisartsen van Almere

4.9.9 app volledig uitwerken op papier

4.9.10 App bouwen

  • Klein testen
  • voorlichtingsmateriaal
  • Uitrol in Almere
  • Niet-deelnemende zorgverleners in Almere betrekken

4.9.11 concurrentie "vermijden"

  • ANBI
  • wetenschappelijk onderzoek
  • Zorgdoc kan ook aansluiten op Medea
  • niet te vermijden concurrent: LSP

4.9.12 capitalisatie

  • ministerie
  • EPD / PGO bouwers, inclusief Zorgdoc
  • patientenvereniging
  • verzekeraars
  • "geneeskundige regio's"
  • verenigingen van ziekenhuizen
  • verenigingen van apothekers
  • verenigingen van specialisten
  • NHG
  • individuele patienten
  • internationaal

4.10 Start-up

4.10.1 deelnemers

-1- Koen de Heer, internist Flevoziekenhuis / AMC

-2- Maarten van den Broek, director Capital Structuring & Advisory - ‎ING Wholesale Banking

  • capitalisatie?

-3- Rob Linde, apotheker zorggroep Almere / De Brug Flevoziekenhuis

  • onderzoek via UMCU / Rik Ensing?

-4- App-bouwer / blockchaintechnologie-expert: nu voorstel Sogeti

-5- jurist: know-how van privacy / gezondheidsrecht / ondernemingsrecht

  • Flevoziekenhuis? lijkt mij niet voldoende
  • privacy waarschijnlijk niet complex: mag het of niet
  • gezondheidsrechts anders dan privacyrecht niet relevant

-6- communicatie / PR

  • deels studenten Hogeschool?
  • Flevoziekenhuis?

4.10.2 kapitaal

nu geen kapitaal om werk te laten verrichten, uitgaven te doen

opties in toekomst

  • inbreng eigen kapitaal
  • kapitaal in ruil voor aandelen: venture-capital / regulier bancair
  • kapitaal in ruil voor sponsoring / deelname aan reclame
  • kapitaal in ruil voor gratis deelname

4.10.3 uitgezette lijntjes

  1. Sogeti
    • interesse?
    • ondanks afwezigheid financiering

    what's in it

    • ervaring blockchain
    • groot aantal gebruikers
    • algemeen nut: dit zal levens besparen
    • reclame / sponsoring
    • grote uitbouwmogelijkheden in toekomst / preferred dan wel exclusive partner
    • voorsprong bij uitbuiting
  2. Anita Arts
    • doe je mee?
    • geld te investeren?
    • bijstand PR / juridisch?
    • aanpassing

    what's in it VIPP / MedMij gaan falen

    • Almere in frontline zorginnovatie: Nieuwsuur
    • proactief in patientveiligheid
    • kostenbesparing: geen FTE apothekersassistenten
    • kostenbesparing: bij uitrol "korting"

    in ieder geval Almeers medisch paspoort

4.10.4 Business model

  • zorgorganisaties worden bij deelname verplicht tot:

— bieden van serverruimte (standaard al van hoog niveau aanwezig in ziekenhuizen) — donatie naar draagkracht / omvang organisatie dit kan naar alle waarschijnlijkheid een voor de deelnemers acceptabel bedrag zijn, bijv. 1000 - 10.000 euro/jaar per organisatie

Author: Koen de Heer

Created: 2018-10-14 zo 19:06

Emacs 25.2.2 (Org mode 8.2.10)

Validate