ABCDE

• potentieel acuut levensbedreigend [PoB]
  
  • bronchospasme [-]
    
  • AMI/longoedeem [+]
    
  • spanningspneu [+]
    
  • LE [+]
    
• longen
  
  • pneumonie [+]
    
  • pleuravocht, ARDS
    
• tamponade
  
• neurologie: centrale hypervent, Guillain-Barre, trauma, myelitis, botulisme, cerebraal (trauma, CVA, encefalitis)
  
• MK: kyfoscoliose, morbide adipositas; spier: dystrofie, MG
  
• ascites
  
• psychisch [+]
  
• metabool: anemie, hyperthyr, acidose
  

• cyanose bij desaturatie
  
  • centraal = lip/tong; perifeer = hand/voet [hypoperf], dan vaak ook koud en gemarmerd~
    
  • centraal bij deoxy-Hb van 3,1 = 67% bij normaal Hb
    
  • afhankelijk van pigmentatie
    
  • met-Hb, sulf-Hb
    
• bleek
  
  • hypoperfusie / shock
    
  • sympaticus
    
  • hypothermie
    
  • hypotensie
    
• rood
  
  • sepsis
    
  • anafylaxie
    
  • intoxicatie: anticholinergica, disulfiram, scombroide reactie, CO
    

• DD
  
  • klassiek [CVD]
    
    • hypovolemie [-]
      
      • uitdroging
        
      • bloeding: streven 20 mmHg lager dan eerder, PPI 80 mg –> 8/uur, FE's, stolling, couperen antistolling, portale HT: octreotide 50 ug + 50/uur, scopie
        
      • buik: geprikkelde buik bij sepsis, AAAA: shock en buik/rugpijn, pulserende zwelling, souffle, perifere pulsaties
        
    • distributief [-]: sepsis, anafylaxie
      
    • hartfalen [+/-]
      
    • obstructief [+]: tamponade, pneu, LE
      
      • tamponade: dyspnoe, tachy, pulsus paradoxus >10, hoge cvd, cardiomegalie, hypotensie, PEA; dikte afh snelheid
        
  • neurogene shock: brady, dwarslesie
    
  • metabool: Addison, CO, EUG, cyanide
    
    • Addison (gebruik steroiden of bekend met ziekte, Na/K, koorts, hyperpigm, koorts, buikpijn): 100 mg hydrocort
      
  • medicatie
    
    • anti-HT
      
    • antidepressiva
      
    • sedativa
      
    • opiaten
      
• uitleg
  
  • shock = zuurstoftekort
    
  • dypsnoe en hypoxemie, laat: RR↓ en diurese
    
  • adrenaline (ileus), RAAS, ADH, lactaat
    

• ECG <10 minuten, 4-6 uur nadien normaal tropo ook instabiele AP uitgesloten
  
• RR beiderzijds
  
• lipase, D-dimeer, cardiale enzymen, A
  
• DD
  
  • potentieel acuut levensbedreigend
    
    • AMI/longoedeem
      
    • spanningspneu
      
    • LE
      
    • dissectie
      
  • pneumonie, pericarditis
    
  • psychisch
    
  • GE: reflux, oesofagusspasmen, oesofagusruptuur, ulcus, galsteenkoliek, cholecystitis, pancreatitis
    
  • thoraxwand: myogeen, costochondraal, zoster
    

• RV-falen
  
• contrictieve pericarditis
  
• pulmonale hypertensie: LE
  
• overvulling bij nierziekte
  
• tricuspidalisinsufficientie
  
• obstructie VCS
  

• medicatie
  
  • beta-blocker
    
  • cholinesteraseremmers
    
  • calciumantagonisten
    
  • clonidine
    
  • ethanol / alcoholen
    
  • digoxine
    
• hypothermie
  
• hypothyreoidie
  
• verhoogde intracraniele druk
  
• neurologisch
  
• athleet
  
• geleidingsstoornis
  

• sinustachycardie (niet >150)
  
  • shock, ondervulling
    
  • hyperthyreoidie
    
  • hypo
    
  • anemie
    
  • zwanger
    
  • koorts
    
  • emotie/pijn/stress
    
  • hypoxie
    
  • inspanning
    
  • psychiatrie
    
  • medicatie: sympaticomimetica, antihistaminica, amfetaminen, theofylline, anticholinerg, stoppen betablocker, drugs (caffeine, nicotine, cocaine, alcohol)
    
• ritmestoornis
  

• atriumfibrilleren
  

• sinusaritmie
  
• extrasystolen
  
• atriumfibrilleren
  
• atriumflutter met wisselend blok
  

• medicatie
  
  • cocaine
    
  • thyreomimetica
    
  • sympathicomimetica
    
  • caffeine
    
  • anticholinergica
    
  • amfetaminen
    
  • nicotine
    

• jongeren fysiologisch
  
• MI
  
• AoI
  
• hartfalen
  

• AoS
  
• hypertrofische cardiomyopathie
  

• shock, vroeg
  
• low output failure
  
• aortastenose
  
• vasoconstrictie
  

• koorts
  
• emotie/pijn/inspanning
  
• zwangerschap
  
• hyperthyreoidie
  
• aorta-insufficientie
  

• kleinere polsdruk tijdens inademen
  
• >10 mmHg
  
• tamponade
  

• intern
  
  • A/B/C: hypoxie door shock, respiratoire insufficientie
    
  • bloedgas: hypercapnie, CO!
    
  • D: - hypothermie
    
    • medicatie / drugs: alcohol, CO, nacrotica, sedativa
      
  • 2: metabool (glc, elek, hepatisch uremisch)
    
• hersentrauma
  
• meningitis/encefalitis
  
• epilepsie
  
• dreigende inklemming / neurologie
  
  • hersentumor
    
  • vasc: CVA, SAB, SDH, epiduraal hematoom
    
• conversie
  

• intern
  
  • C: HT encefalopathie
    
    • vaatprobleem: vasculitis; dissectie aorta, vertebralis, carotis
      
  • E: zonnesteek
    
    • intoxicatie: lithium, fenytoine
      
    • infectie CZS: meningitis, encefalitis, hersenabces, cerebrale malaria
      
  • 2: metabool (glucose, Na, lever, nier)
    
  • botulisme, Wernicke
    
• neurologie:
  
  • migraine, epilepsie, Bellse paralyes, Meniere, labyinthitis, hersentumor
    
  • CVA/TIA
    
  • bloeding: subduraal / epiduraal hematoom
    
  • trauma
    
• conversie
  

• bedreigend
  
  • primaire presentatie hoofdpijn
    
    • reuzecelarteriitis
      
    • intoxicaties: CO
      
    • SAB
      
    • SDH
      
    • intracraniele drukverhoging (papiloedeem; erger bij wakker worden, drukverhoging, staan)
      
    • HT crisis
      
    • metabool: hypoxie, hypercapnie, hypoglykaemie
      
  • niet primair hoofdpijn
    
    • meningitis
      
    • glaucoom
      
    • sinusitis/otitis
      
    • CVA
      
    • cerebrale veneuze trombose
      
• niet bedreigend
  
  • migraine, spanningshoofdpijn, clusterhoofdpijn
    
  • postpunctioneel
    
  • medicatie-afhankelijkheid
    
  • artrose
    
  • trigeminusneuralgie
    
• alarmtekenen
  
  • maligniteit
    
  • >50 nieuwe hoofdpijn
    
  • immuundeficientie
    
  • plots ontstane hoofdpijn
    
  • ergste hoofdpijn ooit
    
  • nieuwe hoofdpijn
    
  • neurologische afwijkingen, incl. papiloedeem
    
  • rash
    

• bedreigend
  
  • B - LE
    
  • C
    
    • dissectie (AAA?)
      
    • GI bloeding (rt)
      
    • cardiaal (FA sudden death, PoB, palp, inspanning, liggend)
      
      • ritmestns: brady, VT, torsades, SVT (QT, Brugada)
        
      • AMI/tamponade
        
    • sepsis
      
  • D - SAB
    
  • E - CO-intox: A
    
• vagaal
  
  • reflex: hoesten, mictie, defecatie, slikken, carotisstimulatie (hoofd draaien), neuralgie
    
  • juist wel: licht in hoofd, zweten, bleek
    
  • na lang staan, in warmte, iets naars
    
• cardiaal niet bedreigend: AoS, hypertrofische cmp, myxoom
  
• neuro: TIA, subclavian steal (RR L<>R, ischemie arm, vertebrobasilaire insufficientie)
  
• orthostase: ondervulling, med, autonoom (diabetes, Parkinson), na inspanning, lang staan in warmte
  
• bloedgas met CO, RR staand en liggend (en klachten? >20 RRs na 5 min liggen, dan 2 min staan), ECG (AMI, QT, rechtsbelasting, WPW, Brugada)
  
• anders: drop attack, insult, vertigo, conversie, migraine
  
• risico-inschatting: naar cardioloog (of neuroloog afh presentatie)
  

DIFF/ vertigo, near-syncope, disbalans, licht in hoofd

• tekenen centrale vertigo: alarm
  
  • nystagmus: verticale nystagmus, niet minder bij fixatie, niet vermoeibaar
    
  • relatief weinig vertigo, n/v en gehoorsstoornis
    
  • constant
    
  • duidelijke disbalans bij lopen
    
  • neurologische uitval
    
• DD/
  
  • near-syncope: orthostase, hypoV, vasodil, vagaal, ritme, cardiaal
    
  • disbalans: Pakinson, spondylodese, perifere neuropathie, vitamine B12
    
  • licht in hoofd: angst, hypervent, conversie, psychose
    
  • vertigo
    
    • perifeer: BPPD (<30 s, na hoofdbew), neuronitis vestibularis (dagen), Meniere (uren, vertigo, vol oor, gehoor, suizen) medicatie, schwannoom, meningeoom, schedelbasis#
      
    • centraal: vertebrobasilaire insuff, cerebellair CVA, Wallenberg, migraine, MS, medicatie, tumor
      

• toename druk
  
  • tumor
    
  • HT encefalopathie
    
  • veneuze trombose
    
  • obstructieve hydrocefalus
    
  • idiopathisch
    

• tonsillitis
  
• myalgie nek
  
• RIP fossa posterior
  
• artrose
  
• SAB
  
• parameningeale inflammatie
  

• miosis = nauwe pupil, mydriasis = wijde pupil
  
• gelijke pupillen
  
  • nauw
    
    • intoxicaties
      
      • opiaten
        
      • organofosfaten
        
      • cholinesteraseremmers / cholinergica
        
      • parasympaticomimetica
        
      • sedativa
        
      • fenothiazinen, pilocarpine
        
    • metabool
      
    • ponslesies
      
  • wijd
    
    • intoxicaties
      
      • sympathicomimetica
        
      • anticholinergica: atropine
        
      • parasympathicolytica
        
      • antihistaminica, antidepressiva
        
    • metabool
      
    • tijdens epilepsie
      
    • hypoxie
      
    • hypothermie
      
    • mesenencefale lesies
      
    • hersenanoxie: wijd en lichtstijf
      
• ongelijke pupillen
  
  • Horner: miosis met ptosis; hersenstam, ruggenmerg, onderste plexus
    
  • 1 wijde lichtstijve pupil: n.oculomotorius, oogtrauma, glaucoom
    
• lichtreactie = test opticus en oculomotorius
  
• hersenstamfunctie: pupillen, oculocefale reflex, corneareflex, AH-patroon
  
• convergentie/accomodatie: vereist frontale kwabben
  

• infectie
  
  • bacterieel
    
  • viraal: covid, ebv, cmv, hiv
    
  • immuungecompromiteerd
    
    • schimmel: PJP, aspergillose
      
  • tropisch
    
    • malaria (regulair q 48-72 uur)
      
    • buiktyfus
      
    • amoebenabces
      
    • Dengue (2x q 1-3 dagen)
      
• tumorkoorts
  
• auto-immuun: Stills
  
• hyperthermie
  
  • zonnesteek
    
  • thyreotoxische crise
    
  • medicamenteus
    
    • maligneneuroleptica
      
    • serotonerg
      
    • anticholinergica
      
    • salicylaten
      
    • sympathicometica
      
    • antihistaminica
      
• ischemiekoorts: trombo-embolie
  
• transfusie
  
  • acute transfusiereactie
    
  • TRALI
    

• <35 'C en <30 'C ernstig
  
• DD/
  
  • sepsis
    
  • shock
    
  • myxoedeem
    
  • coma diabeticum (hypo)
    
  • bijnierschorsinsuff
    
  • onderkoeling: verdrinking, ouderen
    
  • CZS-pathologie
    
  • ondervoeding
    
  • brandwonden
    
  • vaatlijden, dehydratie
    
  • medicatie: alcohol, CO, opiaten, orale antidiabetica, insuline, likeur, sedativa
    
• S/ rillen, verward, suf, coordinatiestoornis, uitputting
  
  • goede perfusie bij zwakke pulsaties door traag metabolisme en vasoconstrictie
    
  • na tachy bradycardie met QT-verlenging, Osborne/J-golven
    
  • verlies pupilreflexen, peesreflexen, toegenomen spiertonus, afwijkend glucose, bzd
    
  • <32 'C AF en <30 'C risico VF (resistent tegen defibrillatie <30 'C) en asystolie
    
  • Osborne en J-golven
    
  • <30 'C hypovent, zwakke pols, hartritmestoornis
    
• AO/ stolling (DIS, ook bij hypothermie T-afh stollingsstoornis die je niet in lab terugvindt), zuurbase, elektrolyten (Na, K, Cl, Ca, PO; schommelen ook tijdens beloop), ischemie zonder PoB, hypo/hyperglykaemie, diepe rectale T-meting (of na intubatie oesofageaal), hoog Hb, trombopenie, trombopathie, nierfunctiestoornis
  
• Th/ 10 cm diep rectaal (of bij intubatie oesofageaal) meten
  
  • overweeg empirisch AB en thiamine
    
  • >32 dekens, >30 bear hugger, warme infusen; <30 interne verwarming met cardiopulm bypass of lavages
    
  • cave rewarming shock bij opwarmen
    
  • cave hypothermiediurese door vasoconstrictie
    

• S/
  
  • 20-30%: hp, n/v, duizelig, bzd; klassiek kersrode kleur
    
  • >50%: ischemie, ritmestoornis, hypoRR, insulten, bzd, longoedeem, lactaatacidose, rhabdomyelyse
    
• B/ ECG voor stille ischemie, 100% O2 (evt. hyperbaar: coma, zwanger, ischemie, >40%), cave inhalatietrauma
  

• hoog lactaat na woningbrand of industriele brand
  
• S/ coma, apnoe, hartfalen
  
• B/ 100% O2, natriumthiosulfaat 12,5 mg in 10 min iv, zo nodig herhalen, alternatief: amylnitriet, hydroxocobalamine 70 mg/kg iv (5 gram)
  

• tremor: lithium
  
• fasciculaties: organofosfaten
  
• dystonie: neuroleptica
  
• brady en hypoRR: cardiovasc medicatie (digoxine, calciumantagonisten, beta-blocker)
  

• bronchusobstructie (bij asthma reversibele) door (infectieuze of bij asthma vaak ook allergische) prikkel
  
• B/ dilatoren, prednison 40 mg, evt. AB, bij COPD: onder CO2-co O2, streven 88-92%~
  
  • 2,5 mg salbutamol (tachy anders dan primaire oorzaak?) en 0,5 mg ipratropium, anafylaxie: 1:1000 0,5 mL
    

• D/ VG, nachtelijke dyspnoe, orthopnoe, crepiteren, afwijking auscultatie/ECG, CVD, oedeem, X-thorax
  
• DD! ritmestoornis, ischemie, HT, klepprobleem (ruptuur papillairspier, endocarditis), myocarditis (ritme!), cardiomyopathie, pericarditis
  
• AO/ Hb, kreat, X-thorax, ECG, hartenzymen
  
  • pro-BNP >500 (<100 sluit uit) FP bij NF-stns, LE, cor pulmonale
    
  • echo
    
  • X-thorax: longhili, vaaktekening, i.s. vocht, PV, vaak cardiomegalie
    
• B/
  
  • RRs <100: inotropie: dobu 2 ug/kg/min (limiet vaak tachycardie) of dopa (3 ug/kg/min (limiet vaak vasoconstrictie)
    
  • ritmecontrole
    
    • brady: overweeg atropine 0,5 mg (tot 3 mg), isoprenaline 4 ug/min, PM
      
    • tachy: met hypotensie cardioversie, digxine (0,5 mg - 0,25 - 0,25 a 2 uur), amiodaron 300 mg in 20-30 min wn perfusor
      
  • anders:
    
    • preload: NTG 0,4 mg s.l. tenzij RRs <100, iv 5 ug/min; cave AoS, ondervulling, tamponade, RV-infarct
      
    • afterload: ACEi (captopril 12,5 - 25 mg of enalapril 1,25 mg i.v.) tenzij contra-indicatie (ondervulling, allergie, ischemie, AoS, hypertrofische cardiomyopathie, NAS)
      
    • furosemide 40 mg iv a 1 uur
      

• D/ klachten
  
• eerder antibiotica?
  
• reisanamnese: buitenland resistente pneumococcen
  
• alle vogels: psittaci
  
• hotel/sauna: Legionella
  
• B/
  
  • bloed en sputumkweken
    
  • aspiratie: Augmentin
    
  • Pseudomonas: peni / cefta
    
  • Legionella: movi of levo (ook cipro en azitro/claritro/doxy doen het)
    
  • HAP: ceftriaxon
    
  • CURB: confusion, ureum >7, respiratory rate >30, RRs <90, 65 jaar
    
    • mild 0-1: amoxi/doxy
      
    • matig 2: iv amoxi, evt L-sneltest (buitenland, epidemie), na 48 uur geen respons –> ernstig en L-sneltest
      
    • ernstig 3-5: ceftriaxon en L-sneltest (specifiek) en pneumococcenantigeen
      
  • empyeem/abces: Augmentin 2-6 weken, longarts
    

• RR, pols, slijmvliezen, turgor, ureum, urinezuur, oedeem, ascites, CVD
  

• A/ vegatatief, eerder PoB, VG, risicofactoren, reactie op NTG
  
• B/ O2 tot 94-98%, NTG s.l., ascal 300 mg (of 500 aspegic), cardioloog: meer antistolling (enoxaparine, 600 clopi, abciximab), beta-blocker (metoprolol 2,5 mg iv of 3d12,5 mg) bij HT of tachy, pijnstilling (2,5 mg morfine), ACE-remmer, statine
  

• S/ pulsatiele zwelling, symptomatisch: acute heftige scheurende en evt. migrerende pijn thorax/rug/buik/flank (tot /billen/been/scrotum)
  
• RF/ bij HT, AAA, vasculitis, trauma of bindweefselziekte
  
• LO/ souffles over de arterien
  
• AO/ 50% ECG afwijkingen
  
• C/
  
  • dissectie (vaak thorax): RR verschil L/R, focale neurologische uitval, polsdeficit, ACS, focale neurologische uitval
    
  • ruptuur (vaak buik)
    
• D/ TEE, multi-slice CT, MRI
  
• B/
  
  • geen antistolling
    
  • infuus en vulling met bloed bij AAAA (ongekruisd evt.)
    
  • POCUS
    
  • vaatchirurg
    
  • bloeddruk controleren: RRs 110-120, MAP 70-80, labetolol 20 mg langzaam (daarna 40-80 mg er 10 min tot 300 mg) en evt. nitroprusside, of vulling en inotropie
    
  • pijnstilling
    

• PoB of dyspnoe, en evt. DVT of hemoptoe
  
• ECG: RAD, hoge P, brede S in I, negatieve T en Q in III, RBTB, AF, aspecifieke ST-afwijkingen
  
• YEARS > CT
  
• DOAC en trombolyse bij RRs <100 of shock met name bij geen contra-indicaties voor antistolling
  
• rt-PA/alteplase 10 mg wn 90 mg in 2 uur met heparine
  
• urokinase (4400 IE/kg in 15 min wn 4000/kg in 12 uur) of streptokinase (250.000 in 30 min wn 100.000 in 24 uu) zonder heparine
  

• PoB mn bij liggen en inademen na BLWI, wrijven
  
• ECG/ diffuse beperkte komvormige ST-elevaties, PR-depressie > neg T's; niet: nieuwe Q, reciproke ST-depressie (Vi en AVR tellen niet), niet-komvormige ST-elevaties
  
• DIFF/ neoplasma, auto-immuun, viraal > uremisch, bac, tbc, idiopathisch) > AO/ ANA of hiv of Mantoux
  
• cave ritmestoornis en tamponade, mn bij koorts, leukocytose, >2 mm vocht, dreigende tamponade, immuundeficientie, antistolling, trauma, hoog tropo, geen respons op 7d NSAID
  
• B/ ibuprofen 3-4dd 400 mg > toevoegen colchicine 2dd 0,5 mg > pred 0,5 mg/kg/d
  

• dilatatie, trama, braken, caustische inname
  
• pijn op borst en in buik, sepsis, pijn bij slikken, vrij lucht op X-thorax (later: pleuravocht, pneu, breed mediastinum, s.c. emfyseem)
  
• CT of slikfoto
  

• S/ kan ook buikklachten geven
  
• DD! C1-esterasedeficientie, mastocytose
  
• B/ adrenaline,
  
  • antihistaminica: 2 mg tavegyl en 50 mg ranitidine, stop exposure, bronchusdilatoren, prednison 30 mg voor 2e fase en 8 uur observatie? allergoloog, 2x epipen
    

• npo met oog op cardioversie: niet bij bestaan >48 uur, altijd onder sedatie/anaesthesie
  
• ritmestoornis behandelen indien
  
  • waarschijnlijk de oorzaak bij shock, syncope, ischemie, hartfalen (VT, brady, SVT met HD instabiliteit)
    
  • brady: ook bij Mobitz, totaal AV-block, pauze >3 s
    
• brady: atropine 0,5 mg (tot 3 mg), isoprenaline 4 ug/min, PM
  
• tachy: cardioversie en amiodaron 300 mg in 20-30 min wn perfusor 900 mg / 24 uur
  
• stabiel bij tachycardie
  
  • smal / SVT (<0,12 sec)
    
    • sinus
      
    • regelmatig: onder continu ECG carotismassage, adenosine 6 mg –> 12 mg –> 12 mg
      
      • flutter: regelmatig 150/min
        
      • atriale tachy
        
      • repons vagale manoevre:
        
        • AVNRT / AVRT
          
    • onregelmatig:
      
      • AF: geen P-toppen
        
        • HD relevant: digoxine (0,5 mg - 0,25 - 0,25 a 2 uur) of amiodaron, antistolling indien >48 uur
          
        • anders: betablocker of ditiazem
          
  • breed / VT: oud ECG aberrantie
    
    • VT of SVT met aberrantie
      
    • regelmatig –> bij twijfel als VT zien: amiodaron
      
    • onregelmatig
      
      • polymorfe VT / torsade –> Mg 2 gram in 10 minuten
        
      • SVT met aberrantie –> als smalcomplex
        
      • SVT met preexcitatie: ovderweeg amiodaron
        

fentolamine 1-5 mg iv, elke 15 min herhalen
labetolol

• S.pneumoniae, N.meningitidis, >60 Listeria monocytogenes
  
• hoofdpijn, bzd, koorts (45% slechts deze triade), 100% toename hp bij schudden hoofd, n/v, focale uitval, rash, shock, petechiae
  
• oorzaak: besmettelijk, KNO-focus, neurochirurgie
  
• na BK eerst dexa 4dd 10 mg iv; amoxi iv 2 gr 6dd, ceftriaxon iv 2 g 2dd
  

• als meningitis, iets meer gedrags- en cognitieve verandering, insulten
  
• viraal seizoensgebonden
  
• MRI: uni of bitemporele afwijkingen, PCR HSV
  
• herpes simplex
  
  • enige virale encefalitis waarvoor specifieke therapie bestaat
    
  • temporale en frontale uitval: smaak- en ruikhallucinaties, amnesie, temporele epilepsie, anosmie
    
  • aciclovir: 2dd 20 mg/kg iv in uur
    

• behandelen hypergl en hyperRR?
  
• CVA
  
  • kan ook ECG-afwijkingen geven: ST-depressie, QT-verlenging, T-omkering, U-golven; en gestegen hartenzymen;
    
  • leidt tot HT: behandeling via neurologie (>220/120)
    
  • kan AF (en andere interne) als bron hebben
    
  • kan trombolyse betekenen: geen bloedgas, lijn, im/sc injectie
    
• hersenbloeding
  
  • couperen antistolling
    
  • SAB
    
    • acute hoofdpijn met nekstijfheid
      

• S/ n/v, hoofdpijn, sufheid, verward, focale neurologie, insulten
  
• papiloedeem, brady en HT,
  
• Th/ elevatie hoofd 30', geen hypercapnie, geen overvulling, overweeg osm diurese en steroiden bij tumor hersenoedeem
  
• DD/ bloeding, maligniteit, abces
  

• hoofdpijn, focale neurologie, insulten, bzd
  
• RF/ hypercoagulabiliteit, infectie, maligniteit, trauma
  
• AO/ MRI met contrast
  

• DIFF syncope: niet tonisch/clonisch herhalend of afwezig, hoofd draaien, geen tongbeet, geen inco, postictale verwardheid
  
• DD/ bloeding, trauma, infectie (encefalo-meningitis, abces), metabool (Na, glucose, nier, lever), intoxicatie (cocaine, antidepressiva, alcoholontrekking), ecalmpsie, HT encefalopathie, anoxisch
  
• C/ trauma, hypoxemie, hyperthermie, neurale schade, HD instabiliteit
  
• status epilepticus
  
  • is >5 minuten
    
  • mortaliteit eerste keer is 20%
    
• gegeneraliseerd tonisch-clonisch
  
• eclampsie
  
  • tot enkele weken postpartum
    
  • insulten bovenop preeclampsie: HT met proteinurie vanaf 20e week, vaak oedeem
    
  • 4 gram Mg, daarna 2 gram / uur, HT behandelen indien >160/110 met dihydralazine, ketanserin of labetolol
    
  • DIFF/ nieuwe of recidief epilepsie tijdens zw
    

• acute (thunderclap) heftige (ergste ooit) hoofdpijn, soms na warning bleed, vaak occipitaal, soms kortdurend bzv, insult, n/v, meningeale prikkeling na uren
  
• CT in 1e 12 uur, daarna LP
  
• tot 22/120 HT accepteren, nimodipine als neuroprotectie?
  

• onderzoek:
  
  • fundoscopie, RR verschil, vaatpulsaties/geruisen, hartfalen, neurologische uitval
    
  • lab: algemeen lab, fragmentocyten/hemolyse, urineonderzoek, ECG, X-thorax
    
  • op indicatie: hartenzymen, echo nieren
    
• urgentie: >220/120 zonder orgaanschade, orale behandeling in uren
  
• noodgeval: >220/120 met orgaanschade
  
  • let op! CVA juist niet, HT encefalopathie juist wel meteen RR-verlaging
    
  • let op! nooit meer dan 25% daling initieel
    
  • behandelen pijn, hypoxie, retentie
    
  • orgaanschade, dan specifieke therapie per orgaansysteem
    
    • retinopathie graad 3/4
      
    • microangiopathie
      
    • nierinsufficientie
      
    • encefalopathie: braken, misselijk, hoofdpijn, bzd, epilepsie, cognitieve stoornis, motorische uitval
      
    • aortadissectie
      
    • L decompensatie
      
    • cardiale ischemie
      
    • herseninfarct/bloeding
      
    • cocaine/xtc
      
    • feochromocytoom
      
    • preeclampsie
      
    • perioperatief
      

• S/ temporale pijn met kaakclaudicatio en gevoelige haarhuid
  
  • B-symptomen, PMR, verhoogde BSE/CRP (4% beide normaal, PMR <2%), altijd leeftijd >50
    
• C/ visusstoornis
  
• AO/ temporalisbiopt (tot 2 weken positief)
  
• B/ prednison 1 mg/kg, zeker bij visusklachten, al voor biopt
  

• pijn rond oog met visusstoornis, rood oog met wazige cornea en verwijde pupil, n/v
  

• STUDIO 54: 2/4 Severe Throbbing, Unilateral, Disabling; 1/2 Intestinal, Otofobia/photofobia; 5 attacks, 4-72 hours
  

• vertigo, dubbelzien, dysfagie, dysartrie, visusverlies, lange baanafwijkingen
  
• RF vaatlijden
  
• orthostase en hoofbew kan verergeren
  

• vertigo en ataxie, hp, n/v, niet zitten zonder steun, gevoel te bewegen, niet staan met ogen dicht en voeten tegen elkaar
  

• pijn LBB, evt bij ademh, B-symptomen
  

• tropica / falciparum
  
• quartana / malariae (om de 72 uur)
  
• tertiana / vivax en ovale (om de 48 uur)
  
• cerebraal, convulsies, hypotensie, hypo, Hb <3,1, nierinsuff, lactaat >5, transen >3x ULN, ards, icterus,
  
• Th/ quartana en tertiana: chloroquine gevolgd door primaquine
  
  • falciparum afh ernst obv parasitemie, iv indien matig of braen
    
    • <2%: niet ernstig
      
    • 2-5%: matig
      
    • >5% of schizonten of ernstige klachten: ernstig
      

• acuut: metastatisch, vaak natief, aureus
  
• chronisch: streptococ, reeds beschadigde klep, geen metastasen
  
• nieuwe souffle en pos BK
  
• klepproblemen, ritmestoornis, embolisatie (LE, hersenabes), B-symptomen, huidafw, splenomegalie
  
• meerdere BK (3x q 10 min), langdurig inzetten
  
• AB in endocarditisdosering
  

• welke, wanneer, hoeveel
  
• ECG-bewaking overwegen
  
• maaglavage: matig/ernstig, niet aan kool bindend, <half uur na inname (uur bij vertraagde maagontlediging), bij coma alleen na intubatie
  
• geactiveerd kool / Na-sulfaat
  
  • niet bindend: Fe, lithium, pesticiden, zuren en logen, oplosmiddelen
    
  • langdurig vanwege enterohepatische kringloop: kinine, theofylline, barbituraten, carbamazepine
    
• maag/darmlavagemet natriumsulfaat: niet aan kool bindend, slow release, body packers
  
• vertraagde maagontlediging: anticholinergica
  
• geforceerde diurese
  
• alkaliseren urine
  
• dialyse: alcoholen
  
• laagdrempelig maar niet routinematig PCM-spiegel
  
• body packer: acuut vrijkomen drugs / ileus, BOZ bij 18% FN, spoedlaparotomie, anders expectatief met milde laxantia
  
• specifieke middelen
  
  • alcoholen
    
    • ethanol
      
      • sluit andere oorzaken geintoxiceerd gedrag uit: traumatische hersenbloeding, infectie, hypogl, hypoNa, hypoxie, hypothermie, encefalopathie, epilepsie, bloeding
        
      • mn bij discrepantie tussen spiegel en bewustzijnsniveau
        
      • cave trauma, co-intoxicatie (anion-gap metabole acidose)
        
      • Wernicke
        
        • encefalopathie, oculomotore afwijkingen, ataxie
          
        • risico: thiamine 250 mg iv/im 3-5 dagen, vitamine B-complex, 500 mg vitamine C
          
        • verdenking: 3dd 500 mg iv langzaam in 100 mL zout, 3dd vitamine B-complex, 500 mg vitamine C
          
      • evt. vulling en intubatie
        
      • daling spiegel 0,15 - 0,2 %o per uur (niet drinker: 0,25 - 0,35)
        
    • toxische alcoholen: ethanol, dialyse
      
      • latentietijd
        
      • methanol (industrie, gisting bij alcohol)
        
        • buikpijn en visusstoornis, dronken, n/v, coma, hoofdpijn; 100 mg/L is toxisch
          
        • ethanol tot spiegel <20 mg/L, streef 1 g/L met 10 mL 10%/kg in 1 uur, en 1,5 mL/kg/uur; bij pH <73 NaBic; visusstoornis of acidose of >500 mg/L dialyse en dubbele dosis ethanol
          
      • ethyleenglycol (antivries)
        
        • nierinsuff en metabole acidose, n/v, dronken, RR-schommeling, hartfalen, calciumoxalaat in sediment
          
        • als methanol maar al bij >200 mg/L dialyse
          
      • isopropanol (ontvetter): normale aniongap en pH, acetonurie, dronken, fout-verhoogd kreatinine, ondersteunende behandeling
        
  • amfetaminen (xtc, MDMA), sympaticomimetisch
    
    • cave rhabdomyelyse en nierinsuff, hyperthermie met acuut leverfalen, hypoNa (waterinname en SIADH), ischemie als bij cocaine
      
  • anticholinergica: fsostigmine
    
  • antiepileptica
    
  • betablocker: brady, hypoRR, bzd, AV-blok, breed QRS; zie Ca-antagonist
    
  • calciumantagonist
    
    • brady, hypoRR, ook reflex-tachy mogelijk, AV-blok, breed QRS, hyperglykaemie
      
    • glucagon 2-10 mg iv waarna pomp, calciumgluconaat 10% 10 mL 2a3 in 2-3 min per ampul, insuline 10-20 EH wn pomp 0,2-1 E/kg/uur plus glucose 50%
      
    • evt. pacing of atropine 3 mg of isoprenaline
      
  • CO: cave myocardischemie zonder PoB, (hyperbare) O2
    
  • cocaine
    
    • sympaticomimetisch met door vasoconstrictie CVA, AMI, epilepsie, hoofdpijn, vasculitis, ritmestoornis, crack: pneumothorax/pneumomediastinum, pneumonitis
      
    • ECG niet betrouwbaar voor ACS (vaak geen/milde afwijkingen), bij PoB tropo's, bij insult altijd CT
      
    • O2, diazepam 10 mg iv wn elke 5 minuten 5 mg
      
    • ACS: nitraat, acetylsalicylzuur
      
    • bij onvoldoende respons: fentolamine tegen vasoconstrictie, evt. calciumantogonist tweede keus
      
    • breed QRS: bij acidose bicarbonaat 1-2 mmol/kg tot QRS vernauwt of pH 7,5
      
    • ritmestoornis: lidocaine, geen klasse IA (procainamide)
      
    • nooit beta-blocker (maakt vaso-constrictie erger), indien echt nodig altijd ook fentolamine
      
  • cyanide: amylnitriet, natriumthiosulfaat
    
  • digoxine:
    
    • alle ritmestoornissen behalve supravent met snelle VF, eerst premature VES, pathognoom bidirectionele vent tachy
      
    • n/v, anorexie, verward, visuele stoornis, hyperK
      
    • antistoffen (weinig beschikbaar), actief kool, lidocaine (1 - 1,5 mg/kg wv pomp 1-3 mg/min), atropine 3 mg bij brady, cave laag Mg en K; nooit calcium!
      
  • ethyleenglycol: alcoholen
    
  • GHB
    
    • bzv afgewisseld met plots agitatie, ademdepressie, n/v, brady, hypotensie
      
    • ondersteunend, herstel binnen 6 uur, intubatie bij EMV <8 niet altijd nodig, evt vulling en atropine
      
  • ijzer: desferoxamine
    
  • lithium: dialyse
    
  • lood
    
  • methanol: alcoholen
    
  • met-Hb: methyleenblauw
    
  • neuroleptica = antipsychotica, maligne
    
    • in enkele dagen
      
    • dantroleen iv, bromocriptine, ondersteuning: koeling, vulling, correctie elektrolyten, agressieve spierrelaxatie: diazepam
      
  • opiaten: diagnose middels naloxon indien onduidelijke oorzaak, zie primary assessment
    
  • organofosfaten (bestrijdingsmiddelen): cholinesteraseremmer dus cholinerg
    
    • ontsmetting, bescherming personeel, 100% O2, matig ernstig: vroege intubatie, vulling, atropine 2-5 mg zn elder 3-5 min verdubbelen (!) ogv bronchussecretie/spasme, obidoxim 250 mg iv voor irrev binding, diazepam 5-10 mg ogv respons
      
  • PCM: vanaf 140 mg/kg (=10 gram bij 70 kg), bij 150 mg/L na 4 uur met t1/2 van 4 uur tenzij verdenking ernstige intox: N-acetylcysteine 140 mg/kg in 200 mL glucose 5% in 15 min, daarna 70 mg/kg in 500 mL glucose 5% in 4 uur, daarna a 8 uur tot na 48 uur, cave anafylaxie
    
  • salicylaten: alkaliniseren (cave hypoK): 1-2 mmol/kg Na-bic wn infuus met streef-pH 7,5 - 8, dialyse
    
  • serotonerg / SSRI: ontstaat in 12 uur; staken medicatie, evt: O2, vulling, diazepam tegen agitatie, koeling
    
  • TCA's:
    
    • antimuscarinerg tot ernstige cardiomtoxiciteit, anticholinerg
      
    • coma, insulten, ademdep, ritmestoornis, sinustachy, verlenging PR/QRS/QT, Brugada golven, cave hyperthermie bij agitatie/delier –> diazepam 5-10 mg ogv respons
      
    • na 6 uur QRS <100 ms: geen monitoring nodig
      
    • QRS >100 ms: monitoring tot 24 uur na herstel, bicarbonaat 1-2 mmol/kg, herhalen tot QRS vernauwt of shock herstelt of pH 7,5, daarna 2-10 mmol/uur continu
      
  • theofylline: dialyse
    

• stop transfusie en vervang systeem
  
• stuur product terug
  
• nieuwe bloedgroep en kruisproeven, lab: DIC, kreat en hemolyse
  
• koorts: bloedkweken
  
• z.n. allergie en koorts behandelen
  
• AB0-verdenking: 500 c 1,4% NaBIC
  

• mechanisch
  
  • lumbago
    
  • trauma
    
  • HNP
    
• inflammatie
  
  • spondylodiscitis
    
  • spondylartropathie
    
• metabool: osteoporose
  
• maligne: MM, metastase
  
• vasculair: AAA, dissectie, LE
  
• abdominale pijn
  

• vasc: AAA, dissectie
  
• renaal: pyelonefritis, nierinfarct
  
• GE: mesenteriaalischemie, galsteenkoliek, pancreatitis
  
• gyn: EUG, salpingitis, ovariele torsie
  
• uro: torsio testis, eididymitis
  

• DVT
  
• cellulitis/erysipelas
  
• fasciitis necroticans
  
• compartimentssyndroom
  
• acute arteriele afsluiting
  
• sikkelcelcrise
  
• spierpijn
  
• Bakerse cyste
  
• fractuur
  
• bloeding
  
• uitstralende neurologische pijn
  
• oedeem/veneuze insuff
  
• artritis
  

• DD
  
  • itis
    
    • GE: appendix, galblaas, pancreatitis, divertikel, perforatie maag/darm, peritonitis
      
    • UWI
      
    • gynaecologie: PID, EUG, getordeerde ovariumcyste
      
  • anders GE: ulcus, ileus, obstipatie, gastro-enteritis
    
  • urinewegen: niersteen, blaasretentie
    
  • vasc: AAA, ischemie, ischemische colitis
    
  • metabool: sikkel, ketoacidose (alcohol, diabetisch), Addison
    
  • buiten buik
    
    • thorax: AMI/AP, pneumonie, LE
      
    • buikwand: zoster, hematoom buikwand
      
    • genitalia: hernia, torsio testis
      
    • toxisch: methanol, zware metalen, streptococceninfectie
      
• SPEC/
  
  • jong: appendicitis, gynecologie
    
  • dyspnoe: thoraxoorzaak, ARDS, sepsis, acidose, anemie, diafragmaprikkeling
    
  • midden/boven: pancreatitis, ischemie, thorax, ulcus
    
  • onder: appendicitis, EUG, diverticulitis
    
  • sediment: UWI, nierkoliek, appendicitis (20-30%)
    
• checklist
  
  • peritoneale prikkeling / perforatie
    
  • AAA
    
  • darmischemie
    
  • ileus
    
  • zwangerschap
    
  • RO: herhaling onderzoek appendix
    
• CRP, lever, lipase, sediment, zw-test (:
  

• DD/
  
  • mesenteric venous occlusion
    
  • arterial embolism
    
  • arterial thrombosis (atherosclerose)
    
  • nonocclusive ischemia: low output
    
• S/ moeilijk, pijn meer dan afwijkingen bij LO
  
• AO/ CT, aspecifiek lab (lactaat laat teken, LDH, leukocytose), thumb printing bij BOZ
  
• mesenteric venous occlusion
  
  • L/ bijna altijd distale dunne darm (mesenterica superior), zelden colon (mesenterica inferior)
    
  • AO/ CT (beste: MRI) thrombus within the mesenteric veins on imaging studies, bowel wall edema, sequestration of fluid in bowel lumen
    
    • acute mesenteric ischemia is uncertain but a suspicion remains high: angiography (CT angiography, MR angiography, or catheter based)
      
  • RF/ acquired (eg, pancreatitis, malignancy) and inherited conditions (eg, prothrombin G20210A mutation)
    
  • A/ acutely, subacutely, or more chronically (dan evt. asympt); abdominal pain with or without peritoneal signs, chronic: portal hypertension (variceal bleeding or ascites), related in most cases to concomitant portal or splenic vein thrombosis
    
  • Th/
    
    • systemische antistolling: 6m bij geen risicofactoren of tijdelijke RF (pancreatitis)
      
    • npo, observatie klinische verslechtering
      
    • chirurgie bij zeker infarct
      
  • P/ mortaliteit 10-20%
    

• DD
  
  • occlusief: art. trombose, embolie, trombose v. mesenterica, aortachirurgie, vasculitiden
    
  • non-occlusief: hartfalen, sepsis, vasoconstrictieve medicatie, obstipatie, volvulus
    
• S/ pijn laag, 60% diarree met bloedbijmenging
  
• AO/ scopie
  
• B/
  
  • conservatief
    
  • 20% transmurale ischemie: chirurgie
    

• DD
  
  • alcohol
    
  • stenen
    
  • idiopathisch
    
  • hyperCa
    
  • hyperTG
    
  • medicatie
    
  • infectie
    
  • ischemie
    
  • trauma
    
  • hypothermie
    
• AO/ lipase, CT na 3 dagen, echo voor galwegen/stenen, risicoscore
  
• C/ shock, ARDS, PV, atelectase, nierfalen, stollingsstoornis, hyperglykaemie, hypocalciemie
  
• B/ vulling, hypoxie behandelen, ERCP indien biliair, cholecystectomie
  

• DD/
  
  • dun: adhesie, hernatie
    
  • dik: ca, feces
    

• GE
  
  • ileus
    
  • itis buik
    
  • gastroparese
    
• AMI
  
• verhoogd druk hersenen: tumor, CVA, hersenoedeem, hydrocefalus
  
• sepsis
  
• meningitis
  
• vestibulaire aandoening
  
• glaucoom
  
• metabool: ketoacidose, alcoholisch of diabetisch, Addison, hyperCa, uremie
  
• nietstenen
  
• zwangerschap
  
• intox (PCM, ascal, alcohol, digoxine, paddestoelen)
  
• voedselvergiftiging
  
• eetstoornis
  

• bedreigend
  
  • fulminant leverfalen (PCM, viraal)
    
  • cholangitis (koorts, pijn) –> cefrtiaxon 2 gr en ERCP
    
  • massale hemolyse
    
  • fatty liver pregnancy
    
• prehepatisch: erfelijke conjugatiestoornis, hemolyse
  
  • AIHA
    
  • medicatie
    
  • TTP
    
  • DIS
    
  • klep
    
  • G6PD
    
  • Hb-pathie
    
• hepatisch: tumor (stil en afvallen), viraal, toxisch, metabool, granulomateus, auto-immuun, Budd-Chiari
  
• extrahepatisch: tumor, cholangitis, pancreatitis
  

pijn: stenen, ontsteking leverz
acuut ascites en hepatomegalie: Budd-Chiari

• icterus
  
• encefalopathie
  
• coagulopathie
  
• nierfalen
  
• hypo
  
• ammoniak
  
• bloeding: FFP's,
  
• vulling
  
• vasopressie
  
• hypo en elektrolytstoornissen behandelen
  
• zn AB
  

• infuus: eerste uur 1 liter NaCl 0,9%, daarna 3 uur 250 mL/uur, daarna 150 mL/uur tot herstel keto-acidose
  
• insulinepomp (NovoRapid) 0,04 (milde acidose en ziekte) 0,07 (ernstig) EH/kg/uur = 3 EH/uur bij 70 kg
  
• pH <6,9 bicarbonaat overwegen, mits ventilatie adequaat (geen hoog pCO2), 100 ml natriumbicarbonaat 8,4%
  
• kalium: mits plasma-kalium <5,5 mmol/l
  
  • K <3.5: 40 mmol KCl/L infuus
    
  • K 3.5-4.5 mmol/l: 30 mmol
    
  • K 4.5-5.5 mmol/l: 20 mmol
    
  • K > 5,5 mmol/l: geen
    
• npo tot herstel
  
• braken en tekenen van maagretentie: maagsonde inbrengen
  
• CAD om de urineproductie per tijdseenheid te meten
  
• IC of afdeling: frequente controles en labafnamen, zeker indien pH <7,0, lage EMV-score (< 8), zwangerschap, noodzaak tot beademing en ernstige co-morbiditeit
  

• relatief normaal glucose, braken, recent staken alcohol, verhoogde anion gap
  
• vaak ook andere aandoening onder
  
• pH kan normaal zijn, en ketontest vals negatief
  
• thiamine, glucose geven, vulling met zou
  

• hypotensie, buikklachten, koorts, hypo, elektrolytstoornis
  
• staken exogene steroiden, primair: auto-immuun, bloeding, DIS, sepsis; hypofyseuitval: trauma, bloeding, tumor
  
• niet reagerende shock op vulling
  
• 100 mg hydrocortison, daarna 200 mg per 24 uur
  

• koorts, tachy/hartfalen, neurologische klachten, gastro-intestinale klachten
  
• PTU en lugol indien voldoende criteria voor crise, ondersteunend, beta-blokcer
  

• coma bij hypothyreoidie; bzd, hypothermie, brady, hypovent, hypo
  
• geen koorts bij infectie
  
• eerst hydrocort, daarna thyrax 200 ug iv, daarna 100 ug oraal, onderliggende aandoening vinden, AB
  

• Sheehan: infarct door peri-partum bloedverlies
  
• bloeding
  
• hoofdpijn, gezichtsvelduitval, n/v, focale neurologische uitval, bzd
  
• observatie vitale parameters en glucose
  
• cave Addison
  

• gemeten - berekend (2xNa + glucose + ureum) = 0-5 met correctie voor ethanol
  
• berekening concentratie toxische middelen mogelijk (correctie voor ethanol! 1 %o is 1 g/l leidt tot osmolgap van 21,7 mosmol/kg)
  
• normaal plasma = 285 - 290
  
• verhoogd: toename klein moleculaire stoffen
  
  • methanol
    
  • ethanol
    
  • ethyleenglycol
    
  • lactaat
    
  • ketonen
    
• normaal sluit niet uit! (cave gelijktijdige inname van ethanol, late bepaling)
  

• Na - (Cl + bic) = normaal 6-12 mmol/L
  
• verhoogd (vaak acidose)
  
  • ketoacidose (diabetes, alcohol)
    
  • lactaatacidose
    
  • nierinsuff
    
  • intoxicatie
    
    • salicylaten
      
    • ethyleenglycol
      
    • methanol
      
    • formaldehyde
      
    • paraldehyde
      
    • tolueen
      

• pseudohyponatriemie? TG, TE, glc; osm <270
  
• acuut: <48 uur <125
  
• matig: >125 eigenlijk nooit ernstige klachten (soms n en malaise)
  
• adequate ADH-respons: osm-u <150 (laag ADH, hoge waterinname), anders volume/osm-reg probleem
  
• u-Na laag
  
  • hypoV: ondervulling
    
  • hyperV: hartfalen, cirrhose, nefrotisch syndroom
    
• u-Na hoog
  
  • hypoV: diuretica, salt loosing nephropathy (RTA) of cerebral, osmotische diurese, primaire bijnierinsuff
    
  • euV: SIADH, hypocort, hypothyr, postop, reset osmostat
    
  • hyperV: nierinsuff, hartfalen en diuretica
    
• B/
  
  • ernstig en convulsies/coma of acuut: meteen hypertoon zout
    
  • 1-2 mmol/uur eerste uren om klachten te behandelen, vaak na 5
    
  • maximaal 12 mmol/24 uur, 8 indien chronisch
    
  • Na meten a 1 uur tot later a 3-4 uur Na
    
    • vaak 100 ml/uur 3%
      

S/ allerlei neurologie, meestal pas bij >160 ernstige klachten

• Na-u <25 mmol/L
  
  • Uosm max en oligurie: weinig waterintake of extrarenaal waterverlies (braken, osm diarree, zweten, brandwonden)
    
  • Uosm < Posm en polurie: diabetes insipidus, centraal of nefrogeen of zwangerschap
    
• Na-u >25 mmol/L
  
  • Uosm > Posm en polyurie: osmotische diurese (diabetes)
    
  • Uosm en normale mictie: natriumtoename (inname hypertone vloeistof), hoge zoutintake
    
• B/
  
  • 1-2 mmol/uur eerste uren om klachten te behandelen, vaak na 5
    
  • maximaal 12 mmol/24 uur, 8 indien chronisch
    
  • liefst enteraal water, anders 5% glucose, meestal 2 L/24 uur
    
  • onderliggende oorzaak behandelen
    
  • bij ondervulling 0,9% NaCl 1 liter a 1 uur tot ondervulling over, daarna maximaal gemengd infuus
    
  • bij overvulling: furosemide toevoegen 80 mg
    

• S/
  
  • spasmen, tintelingen, Trousseau (RR meten), Chvostek (facialis), insulten
    
  • hypoRR, hartfalen, verlengde QT, aritmie
    
• DD/
  
  • hoog PTH
    
    • vitamine D-def
      
    • nierziekte
      
    • binding PO: tumorlysis, hyperPO
      
    • sepsis, ziekte
      
  • laag PTH / hypopara: a.i., operatie, RT, sarcoidose, maligne, genetisch, HIV
    
  • hypoMg
    
  • medicatie
    
• B/
  
  • ernstig: onder ritmebewaking Ca geven: calciumgluconaat 10% 10 mL in 50 mL 5% glucose
    
  • evt. herhalen, maar vaak tijdelijk effect
    
  • continu infuus: 100 mL 10% in 1 L 5% glucose of 0,9% met 50 mL/uur
    
  • daarna: oraal Ca en vitamine D (evt. actief)
    

• pH
  
• insuline (diabeet hyper en toediening glucose/insuline hypo)
  
• beta-adrenerg (beta-blocker geeft hyper)
  
• pseudohypokaliemie (lipemie, hoog eiwit)
  
• pseudohyperkaliemie (stuwing, trombo- of leukocytose)
  
• hypothermie
  
• behandeling anemie
  
• G-CSF
  
• hypokaliemische periodieke paralyse
  
• thyreotoxicose
  
• chloroquine intoxicatie
  

• S/ spierzwakte, kramp, tintelingen, n/v, rhabdomyelyse, ritmestoornis (mn digoxine), , diabetes insipidus, vlakke T-toppen, U-golf
  
• DD/
  
  • extrarenaal (<15 mmol/L, of <20 mmol/24 uur)
    
    • GE verlies: braken, diarree (neussonde, malabsorptie, villeus adenoom, klei eten), laxantia
      
    • huid: excessief zweten, brandwonden
      
  • renaal
    
    • HT: hyperaldosteronisme
      
    • normo-RR
      
      • normale pH
        
        • hypoMg
          
        • penicilline, amfo-B, l-dopa, cisplatin
          
      • metabole alkalose > Cl-u
        
        • genetische defecten
          
        • diuretica
          
        • braken/diarree
          
        • intake
          
      • metabole acidose > anion gap
        
        • RTA
          
        • DKA
          
        • toxische alcohol
          
      • salt wasting nephropathy, polyurie
        
• AO/ pH, medicatie, T
  
• B/
  
  • cave glucose en insuline!
    
  • klachten als paralyse, ECG-afwijkingen, ritmestoornis
    
    • op IC met CVL en onder ritmebewaking suppletie
      
    • 1 gram KCl / 13,4 mmol in 50 mL 0.9% NAcL in 10 minuten
      
    • 1 mmol/L snel stijgen tot ECG/paralyse normaliseert
      
  • geen klachten: oraal kan ook
    

• >6 ernstig
  
• S/ spierzwakte, ECG-afwijkingen maar vaak niet klasssiek of helemaal afwezig (voor reanimatie): spitse T > verlengd PR > verdwijnen P > wijd QRS > sinusgolf (S en T fusie) > brady > VT
  
• AO/ met spoed ongestuwd herhalen of bloedgas, ECG meteen indien >7
  
• DD/
  
  • TLS
    
  • rhabdomyelyse
    
  • nierziekte
    
  • hoog renine: Addison, bijnierhyperplasie
    
  • laag
    
  • medicatie
    
    • RAAS-remming
      
    • kaliumsparende diuretica
      
    • NSAIDs
      
    • calcineurineremmers
      
    • digoxine
      
• Th/
  
  • cave digoxine gebruik
    
  • membraanstabilisering: calciumgluconaat of levulaat (enkele min tot 30-60 min) 10% 10 mL in 3-5 min, herh na 5 min indien geen herstel ECG
    
  • shift
    
    • insuline 20 EH / glucose 50% 100 mL in 1 uur: 1 mmol daling
      
    • salbutamol 20 mg (variabel: 0,6 - 1,0 mmol)
      
    • bicarbonaat 8,4% 50 mL in 10 minuten
      
  • verlagen kalium
    
    • resonium
      
    • dialyse?
      
  • uurlijks K en flc meten
    

• DD/
  
  • hyperpara
    
  • maligne
    
• S/ diabetes insipidus, buikklachten, nierstenen, spierzwakte, bzd, PR-verkorting, brady, hyperRR
  
• B/
  
  • altijd: ruim drinken, cave thiazide en lithium, ondervulling, bedrust, CaD, calciumrijk dieet
    
  • mild, <3,0: geen therapie
    
  • matig, <3,5: geen therapie tenzij klachten
    
  • ernstig, >3,5 of bzd
    
    • 0,9% NaCl 24-48 uur, beginnen met 300 mL/h tot streefmictie 100-150 mL/uur
      
    • bzd: sc calcitonin 4 EH/kg 2dd maximaal 48 uur, evt ophogen tot 8 EH of frequentie verdubbelen
      
    • APD 30 mg, na 2-4 dagen effectief, werkt vaak 2+ weken, in 4h bij NF-stns, max 1x/week
      
    • refractair: denosumab
      
    • heel soms dialyse nodig
      
  • als 25-hydroxyvitamin D <20 ng/dL, voorzichtig vitamin D (eg, 400-800 IU daily)
    

• DD/
  
  • verhoogde AG
    
    • alcoholen: methanol, ethyleenglycol, salicylaat, tolueen
      
    • ketose: diabetes, alcoholisch, cachexie
      
    • lactaat
      
    • NF-stns
      
    • rhabdomyelyse
      
  • normale AG
    
    • GE verlies bic: diarree, fistel, sonde darm
      
    • renaal: NF-stns, RTA, hypo-aldosteronisme
      
    • TPV
      
    • posthypercapnie
      
• B/ bic indien pH <7,0, cave hypoK, hyperNa
  

• S/ hypovent
  
• DD/
  
  • afvoeren zuur: braken, maaghevel, fistel maag
    
  • hypokaliemie
    
  • contractie: diuretica, hypoV, maagdrainage
    
  • renaal verlies: diuertica, posthypercapnie, mineralocorticoid
    
  • exogeen: transfusie, bicarbonaattoediening
    
• B/ vulling, koolzuuranhydraseremmer
  

• S/ bzd, vaak ook oxygenatiestoornis
  
• B/ vaak beademing, onderliggende ziekte verbeteren
  

• S/ duizeligheid, tintelingen, syncope
  
• DD/
  
  • hypoxie
    
  • acidose
    
  • primaire hypervent
    
  • longziekte
    
  • CZS-ziekte: tumor of infectie hersenen
    
  • zwangerschap
    
  • med: salicyalten, beta-adrenerge agonisten, nicotine
    
  • ziek: hypotensie, leverfalen, koorts, sepsis, pijn
    
• B/ onderliggende oorzaken oplossen, evt. rebreathing
  

• pseudotrombopenie
  
• TTP
  
• DIS
  
  • bij TR <30 en ernstige bloeding: TR
    
  • FFP bij aPTT/PT >1,5x
    
• ITP / DITP
  
• virale infectie
  
• geen aanmaak
  

• tranexaminezuur
  
• vitamine K-def: vitamine K
  
• vitamine K-antagonist
  
  • niet-ernstig: streef <1,7 en geef vitamine K 5 mg iv 12 uur sneller dan oraal
    
  • ernstig: streef <1,5 en Cofact samen met vitamine K
    
• factordeficientie
  
  • juiste factor suppleren
    
  • Cofact voor vitamine K-afhankelijke factoren
    
  • FFP voor andere
    
  • doel 20-30%, 0,5 IE/kg stollingsfactor (= ml plasma, zakje is 240 mL) stijgt concentratie met 1%
    
  • INR kan omgerekend worden naar factoractiviteit
    
• DDAVP bij trombopathie of vWD
  
• bij heparine: aantal eenheden laatste 2 uur (10 mg per 1000 E), max 50 mg
  
• bij LMWH 25-50 mg protamine afhankelijk van tijdsti laatste gift
  
• trombocytenaggregatieremmers: TR als middel uit bloedbaan is
  
  • na 0,5 - 2 uur piekspiegel, ascal t1/2 half uur, clopi 8 uur
    
• DOAC
  
  • dabi: dialyse
    
  • riva: Cofact
    
• novoseven
  

• bloedvolume in 24 uur of half bloedvolume in 3 uur, meestal trauma, AAA of tr.dig bloeding
  
• Hb loopt achter, en stollingstijden door labvertraging
  
• S/ shock, acidose, hypothermie, DIS
  
• B/
  
  • interventie om bloeding stoppen
    
  • shock herstellen
    
    • alleen in nood ongekruist
      
    • tot bloed gewone vulling
      
  • acidose en hypothermie behandelen
    
  • 1:1:1 FE/TR/FFP bij ongoing massale transfusie
    
  • stolling verbetern
    
    • TR bij bloeding en <50
      
    • FFP bij
      
      • aPTT/PT >1,5x verhoogd
        
      • zeer massaal bloedverlies en geen tijd om lab af te wachten
        
      • hoog risico situatie: hypothermie, shock, acidose, al stollingsstoornis, gestoorde leverfunctie
        
      • na 1 bloedvolume 30% eiwitten resteert, 20% functie
        
      • na 15 ml/kg 15-30% stijging factoren
        

• DIS met cutane bloedingen en necrose
  

• trombopenie
  
• bacteriele embolie
  
• vasculitis (palpabel)
  
• viraal / Rocky Mountain Spotted fever
  

• 85% erytrocyturie
  
• NSAID
  
• uitsluiten hydronefrose / nierfunctiestoornis
  

• pericarditis
  
• overvulling
  
• hyperkaliemie
  
• encefalopathie
  
• acidose
  

• torsio testis > OK <6 uur
  
• acute epididymitis
  

• necrotiserende fasciitis perineale regio
  
• breedpsctrum antibiotica na kweken en chirurgie
  

• pijnlijke erythemateuze mucocutane lesies met epidermale loslating <10% huid +/- koorts
  

• >10% loslating
  

• sepsis met erytheem met desquamatie
  

• disproportionele pijn en ev. dove huid
  
• menginfect
  
• breedspectrum AB en chirurgie
  

• alleen indien bvz, cave braken
  
• lengte = hoektand - kaakhoek; juiste lengte essentieel
  
• met draai in brengen om naar achter duwen tong te voorkomen
  

• bij reactieve patient of bij dichtgeklemde kaken
  
• niet bij: schedelbasis#, aangezichtsletsel, stollingsstoornis
  
• lengte: neuspunt tot kaakhoek
  
• glijmiddel of anaestheticum
  
• complicaties: bloeding door letsel en verlies van vrije A; maagdilatatie bij te diepe plaatsng
  

• synchroon (ander braken door maagdilatatie) of 12/min (eigen ademhaling, 1 sec in, 8-10 mL/kg tot thorax net omhoog) met voldoende uitademen (verminderde veneuze return)
  
• duim en wijsvinger om kap: luchtdicht afsluiten, pink onder kaakhoek: optillen
  
• afsluiten: goede maat, baard nat maken, gebit in situ
  
• A niet vrij: geen luchtwegmaneuvres, geen Mayo, cave maagdilatatie (zuig af indien mogelijk)
  
• check expiratie, thoraxexcursie, ademgeruis, vitale parameters (monitor)
  

• na 2x stop: ander, kap, alternatieven
  

• 20 - (pCO2 / 0,8) - pO2 bij FiO2 van 21%
  
• max: (lft/4 + 4) / 7,5
  
• nomogram makkelijker
  
• past bij type I respiratoir falen zonder hypercapnie: diffusieprobleem, V/Q-mismatch of R/L-shunt
  
• versus type II met hypercapnie door hypoventiliatie
  

• hypoxie is dodelijker dan hypercapnie
  
• FiO2
  
  • NRM met 12-15 L: max 85%
    
  • Venturi 12-15 L is 24-60%
    
  • neusbril is 24-45%
    
• cave bij bleo, paraquat, myocardinfarct, post-reanimatie: doel 94-98%
  

• mist
  
  • hypoventilatie: normale sat maar alveolaire hypercapnie
    
  • acute hypoxie: duurt seconden, meet steile deel O2-Hb-curve (9 kPa)
    
  • hoge pO2
    
  • carboxy (CO / koolstofmonoxide) geldt als oxy mis je (slachtoffer brand)
    
  • met-Hb: sat daalt met helft van [met-Hb]
    
• foutieve meting
  
  • te weinig licht door weefsel door verkeerde plaatsing
    
  • bewegingsartefacten (rillingen of insulten)
    
  • veel omgevend licht (daglicht, fluoriserend, infrarood)
    
  • EM-straling
    
  • sikkelcel heeft mogelijk onvoorspelbaar effect?
    
  • donkere huid soms fout-hoog
    
  • nagellak
    
  • perifere vasoconstrictie / hypoperfusie
    
  • Hb <3,1 en sat <80%
    
  • hypothermie
    

(mm) = (Gauge / 0.0355)

EMV-­-score (Glascow-­-coma score)

• AVPU
  
  • A= Alert
    
  • V= Reactie op aanspreken
    
  • P= Reactie op pijn (= EMV 8)
    
  • U= unresponsive
    

• decorticatie: flexie armen en strekken benen
  
• decerebratie: strekken armen en benen
  
• uitgelokt door pijn
  

• varianten
  
  • nekstijfheid = niet kunnen buigen nek
    
  • Bruskinski = optrekken knieen bij buigen hoofd
    
  • Kernig = niet kunnen strekken knie
    
• afwezig bij immuunsuppressie of diep coma